Czy sauna jest zdrowa? Korzyści zdrowotne korzystania z sauny

Odprężające właściwości sauny znane są ludzkości już od czasów przed naszą erą, kiedy to były one wykorzystywane jako miejsce obrzędów religijnych i lecznice. Jednak czy sauna jest zdrowa i czy faktycznie ma dobry wpływ na organizm? Zważając na dostępne badania i informacje, możemy śmiało odpowiedzieć, że tak! A w tym artykule wyjaśnimy, jakie korzyści zdrowotne niesie za sobą regularne korzystanie z niej.

Wpływ sauny na organizm – co dzieje się podczas saunowania?

Sauna to specjalne pomieszczenie, w którym panuje bardzo wysoka temperatura oraz niska bądź wysoka wilgotność powietrza, co uzależnione jest od jej rodzaju. Podczas seansu w tym miejscu dochodzi do:

• wzrostu temperatury ciała – temperatura skóry może wzrosnąć do około 40°C, a temperatura wewnętrzna ciała o około 1-2°C;
• pocenia się – w trakcie jednej sesji można stracić od 0,5 do 1 litra potu, a to z kolei wiąże się z eliminacją toksyn z organizmu;
• rozszerzenia naczyń krwionośnych – ciepło wspomaga funkcjonowanie naczyń krwionośnych, dzięki czemu zwiększa przepływ krwi i pomaga w dostarczaniu tlenu oraz składników odżywczych do mięśni i innych tkanek;
• relaksacji mięśni – wysoka temperatura redukuje napięcie mięśnie.

Choć brzmi to obiecująco, to są to jedynie skutki krótkoterminowe, które w przypadku jednorazowego lub rzadkiego użytkowania nie mają większego znaczenia dla zdrowia. Sprawa jednak wygląda zupełnie inaczej, jeżeli saunowanie staje się naszym rytuałem wykonywanym regularnie.

Sauna – rodzaje

Zanim przejdziemy do przyjrzenia się korzyściom długofalowym, omówimy podstawy, a mianowicie najbardziej powszechne rodzaje saun. Każda z nich ma nieco inny mechanizm działania, dlatego też warto zapoznać się z tym tematem. Sauny Premium oferują produkcję indywidualnego projektu trzech rodzajów saun na wymiar – fińskiej, infrared oraz combi.

• Sauna fińska (inaczej sauna sucha)

Wywodzi się ona z tradycyjnych kąpieli cieplnych, stosowanych w Finlandii. W środku drewnianej sauny znajduje się piec wyłożony kamieniami. W saunie fińskiej panuje dość wysoka temperatura, wynosząca przeważnie od 80°C do 120°C. Wilgotność powietrza natomiast jest niska i osiąga do 15%.

• Sauna infrared

Sauna IR wykonana jest najczęściej z drewna, a jej energia pochodzi z promienników kwarcowych, emitujących promieniowanie podczerwone, które są rodzajem promieniowania elektromagnetycznego. Istnieją trzy rodzaje fal podczerwonych:

• krótkofalowe (IR-A),
• średniofalowe (IR-B),
• długofalowe (IR-C).

Promienie te bezpośrednio penetrują skórę i tkanki, ogrzewając ciało od wewnątrz. Temperatura powietrza w saunie infrared jest zazwyczaj niższa niż w tradycyjnych saunach – może ona wynosić od około 40°C do 60°C.

• Sauna combi

Jest to połączenie dwóch lub trzech typów saun. Możliwe są kombinacje Sauna Fińska + Infrared, Sauna Fińska + Bio oraz Sauna Fińska + Infrared + Bio.

Sauna Bio (znana też jako sauna mokra) działa poprzez generowanie pary wodnej, która wprowadzana jest do kabiny sauny przez mały parownik umieszczony przy klasycznym piecu sauny fińskiej. Temperatura panująca w niej jest niższa niż w saunie suchej i wynosi zazwyczaj od 40°C do 60°C. W saunie bio mamy do czynienia z średnią wilgotnością, miedzy 30-60%. Dzięki temu możemy uzyskać uczucie intensywnego ciepła mimo niższej temperatury powietrza.

Za sprawą połączenia tych trzech rodzajów saun, użytkownicy mogą cieszyć się różnymi doznaniami i uzyskać efekt, na którym akurat w tym momencie im zależy. Jej posiadacze mogą bowiem regulować zarówno temperaturę, jak i wilgotność, dostosowując warunki do swoich preferencji. Możliwe jest ustawienie sauny na tryb suchy z niską wilgotnością i wysoką temperaturą, tryb mokry z średnią wilgotnością i niższą temperaturą, a także tryb na podczerwień.

Sauna – właściwości zdrowotne

Zdecydowanie możemy wyróżnić wiele korzyści z sauny – wpływa ona dobroczynnie na układ, m.in.: krwionośny, odpornościowy, oddechowy, hormonalny i nerwowy.

Czy sauna jest zdrowa dla układu krążenia?

Choć jeszcze do niedawna część lekarzy odradzała korzystanie z sauny osobom z chorobami serca, to dziś uległo to zmianie. Nowe badania udowodniły, że saunowanie poprawia krążenie krwi. Podczas przebywania w łaźni zwiększa się intensywność pracy serca, co doprowadza do rozszerzenia naczyń krwionośnych. Pozytywne działanie dostrzegalne jest również po wyjściu z niej, gdy w kontakcie z chłodniejszym powietrzem naczynia krwionośne ponownie się zwężają, co trenuje je podobnie jak ćwiczenia fizyczne mięśnie.

Badanie, które potwierdza korzystny wpływ sauny na układ krążenia, przeprowadzone zostało przez Kuopio Ischaemic Heart Disease Risk Factor (KIHD), obejmującego 1628 mężczyzn i kobiet w wieku od 53 do 74 lat, zamieszkujących wschodnią część Finlandii. Uczestników badania podzielono na trzy grupy:

• korzystających z sauny raz w tygodniu,
• odwiedzających łaźnie 2-3 razy w tygodniu,
• bywających w niej 4 do 7 razy na tydzień.

Analizy badania pokazały, że częste wygrzewanie się znacząco zmniejsza ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych. Ponadto im więcej pobytów w saunie w ciągu tygodnia, tym niższe było ryzyko udaru.¹

Czy sauna jest zdrowa dla układu odpornościowego?

Zalety korzystania z sauny zahaczają też o układ immunologiczny. W badaniu „The Effects of a Single and a Series of Finnish Sauna Sessions on the Immune Response and Heat Shock Protein Levels in Trained and Untrained Men” (2019), zauważono, że wizyty w saunie zwiększają liczbę komórek układu odpornościowego, takich jak m.in. leukocyty. Leukocyty, znane również jako białe krwinki, odgrywają kluczową rolę w obronie organizmu przed infekcjami i chorobami. Oprócz tego mogą one poprawiać funkcję limfocytów T, które są rodzajem komórek odpornościowych odpowiedzialnych za rozpoznawanie i eliminowanie patogenów oraz komórek nowotworowych. Wyniki pokazały także, że zarówno po pierwszej, jak i dziesiątej sesji sauny, u obu grup zaobserwowano wzrost poziomu białek szoku cieplnego HSP-70, które pełnią kluczowe funkcje w ochronie komórek przed stresem i uszkodzeniami. Jak widać zatem, mając problemy z odpornością, warto korzystać z sauny.

Na co pomaga łaźnia w przypadku alergików? Otóż inne badanie, przeprowadzone na osobach z alergicznym nieżytem nosa, wskazuje na to, że terapia sauną zwiększała przepływ powietrza przez nos i pracę płuc. Uczestnicy korzystali z sauny przez 30 minut (z kilkoma przerwami na odpoczynek) 3 razy w tygodniu przez 6 tygodni. Okazało się, że saunowanie może pomóc w balansowaniu współczulnego układu nerwowego, który ma znaczenie dla funkcji odpornościowej.

Czy sauna jest zdrowa dla układu oddechowego?

Na co pomaga sauna w tym wypadku? Saunowanie według badań ma wpływ na choroby układu oddechowego i może skutecznie wspomóc walkę z nimi. W badaniu z udziałem 20 pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, którzy korzystali z sauny przez 4 tygodnie, stwierdzono poprawę w parametrach funkcji tego narządu. W badaniu zmierzono wymuszony przepływ wydechowy po 50% wymuszonej pojemności życiowej. U pacjentów korzystających z sauny wartość ta wzrosła o średnio 0,08 L/s, podczas gdy w grupie kontrolnej, która otrzymywała standardową opiekę medyczną, zmniejszyła się o 0,01 L/s. Oznacza to, że u pierwszej grupy doszło do znacznej poprawy.²

WSKAZÓWKA! – w przypadku problemów z układem oddechowym, takich jak kaszel czy zatkany nos, warto przeprowadzić sesję z użyciem specjalnych olejków eterycznych, które łagodzą tego typu dolegliwości.

Czy sauna jest zdrowa dla układu hormonalnego?

Jak najbardziej! Systematyczne wizyty w łaźni oddziałują na syntezę hormonów. W pracy „Sauna i jej znaczenie w treningu zdrowotnym człowieka” autorstwa Jakuba Pawłowskiego, Katarzyny Marii Pawłowskiej i Rafała Bochyńskiego zauważono, że stres cieplny przyczynia się do zwiększenia produkcji Beta-endorfin. Hormony te wykazują ośrodkowe działanie analgetyczne, czego efektem jest redukcja dolegliwości bólowych. Mogą one też poprawiać nasz dobrostan psychiczny. Dr hab. Robert Podstawski badał wpływ seansów na samopoczucie i według niego:

„Sauna wpływa na obniżenie poziomu kortyzolu, czyli hormonu stresowego i nieznaczny wzrost testosteronu. Taki wyniki uzyskuje się przy regularnym korzystaniu z sauny – dwóch wizytach w saunie tygodniowo”.³

Czy sauna jest zdrowa dla układu nerwowego?

Na co dobra jest sauna w przypadku układu nerwowego? Okazuje się, że według wyników badań seanse mogą mieć pozytywny wpływ na funkcje poznawcze poprzez poprawę zdolności percepcyjnych i efektywność przetwarzania informacji. Ponadto wskazują one na lepszą zdolność do zwracania uwagi na nowe bodźce dźwiękowe.⁴

Sauna a zdrowie – przeciwwskazania

Już wyjaśniliśmy, jakim dobrodziejstwem dla organizmu jest sauna. Czy zdrowa osoba może jednak bez obaw z niej korzystać? Z reguły tak. Uważać natomiast powinny kobiety w ciąży (znaczny wzrost temperatury wewnętrznej ciała może być szkodliwy w tym czasie, szczególnie w pierwszych 12 tygodniach, kiedy tworzą się organy) oraz osoby, które borykają się z pewnymi problemami zdrowotnymi. Mowa o takich dolegliwościach jak, m.in.:

• menstruacja,
• epilepsja,
• uzależnienie od leków, alkoholu i narkotyków;
• nowotwór,
• miażdżyca,
• zaburzenia krzepnięcia krwi,
• stany pozawałowe i choroba wieńcowa,
• choroby zakaźne,
• niektóre schorzenia przewodu pokarmowego,
• jaskra.

Przed rozpoczęciem wizyt w łaźni zawsze warto skonsultować się z lekarzem, który określi czy stan pacjenta pozwala na tego typu aktywność cieplną i jaki jest zalecany czas przebywania w saunie.

FAQ:

• Jak działa sauna?

Wpływ na zdrowie dzięki saunowaniu jest nieoceniony, a to wszystko zasługa mechanizmu funkcjonowania łaźni. Sauna działa poprzez podgrzewanie powietrza do wysokiej temperatury (60-100°C), co powoduje, że ciało zaczyna intensywnie się pocić. Przez pocenie się dochodzi do m.in. rozszerzenia naczyń krwionośnych i relaksacji mięśni.

• Na co jest dobra sauna?

Przebywanie w wysokiej temperaturze sauny niesie za sobą wiele korzyści. Może ona bowiem obniżać ciśnienie krwi, zminimalizować ryzyko udaru i chorób wieńcowo-naczyniowych, podnieść odporność organizmu, zmniejszyć poziom hormonu stresu czy poprawić nasze funkcje poznawcze.

Źródła